Pese á reiterada chamada á desestacionalización, o comportamento do sector turístico segue a parecerse ao dos osos pardos, acumulando reservas durante o verán para resistir adormecidos as carestías do inverno.
Un
sistema que este ano se viu comprometido. Tras unha primavera en branco, todas
as miradas centrábanse no turismo de proximidade, en busca dun verán de
rexurdimento. E aínda que Galicia aguantou o tipo mellor que a media, grazas á
súa menor dependencia do turismo internacional e á tendencia a buscar destinos
pouco masificados, datos como o 51% de descenso interanual de pernoitas durante
o mes de xullo indícanos que dificilmente foi abondo para acumular demasiadas
reservas.
Sobre o complexo panorama que se presenta
conversamos con voces do sector turístico entendido no seu senso máis amplo,
dende o tourperador que move os grupos ata o distribuidor que fornece aos
hostaleiros, sen esquecernos dun representante dos traballadores e de dous
empresarios da hotelería e da restauración. Velaquí as conclusión da nosa
conversa virtual, que confirma a emerxencia dun sector que reclama o apoio
urxente das administracións para evitar un inverno catastrófico.
CINCO PATAS INTERSECTORIAIS
Reunimos cinco voces a través das redes, cinco protagonistas que nos ofreceron unha panorámica do estado de ánimo e as perspectivas dos diferentes subsectores do turismo e a hostalería galega.
<Suso Ares, director Yu Travel, turoperador.
<José Luis Vilanova, director Novavila Design Wine Hotel (Meis)
<Begoña Vázquez, cociñeira do restaurante Souto das Candeas (Verín)
<Julián Hernández, xerente de marketing de Vegalsa-Eroski
O debate comezou cun
espellismo, coa visión optimista dunha cociñeira da Galicia de interior, que
pronto se viu contrastada polas aportacións do resto dos contertulios.
José Luis Vilanova (JL.V.).-
Pero unha cousa puntual, que a un establecemento lle poida ir mellor, é pouco
significativo. España no 2019 recibiu máis de 82 millóns de turistas
estranxeiros, Galicia preto dun millón e medio… Son os que moven a economía das
nosas empresas. Sen esa entrada en 2020 é unha catástrofe económica para o noso
país.
Eu
particularmente pola singularidade do meu produto foime máis menos ben. Pero
agora vén setembro, outubro… Os gastos correntes son todos os meses, os
impostos son todos os meses… Non me vale conque xullo e agosto estiveran ben.
Recordade que a temporada empeza en marzo, e marzo estivemos pechados, abril
estivemos pechados … A realidade é dramática.
B.V.- É verdade que a nivel xeral é
case seguro que se fagan peches, non se resistirá unha caída tan grande do
sector. Pero volverá abrir, eu considero que esto é unha cousa pasaxeira. Agora
vén o inverno e teremos que buscar outras formas de negocio dentro da
hostalería, o que sexa creativo creo que lle vai ir mellor.
Suso Ares (S.A.).- No caso das
axencias, hai que ver se somos emisores ou receptivos. Na parte de Galicia,
dentro do que cabe aínda se están movendo cousas, pero tampouco foron demasiado
canalizadas por axencias de viaxes. A situación que temos os touroperadores é
bastante dramática. Tivemos unha crise de impacto nun momento no que íamos como
un tiro, comezando probablemente o mellor primeiro trimestre da nosa historia.
Vas a toda velocidade e de repente paras, de 100 a 0 en moi pouco tempo. Eu era
bastante positivo no inicio, pensando que habería unha recuperación maior cara
o verán… Pero chegaron os gromos cando a xente comezaba a ter certos desexos de
viaxar, de coller un avión, de saír fóra. E aí foi cando a xente entrou en
pánico. Decidimos cancelalo todo.
A
partir de aí tivemos practicamente que hibernarnos, entrar nunha economía de
guerra, nunha situación na que estamos mellor parados optimizando custes co
persoal en ERTE. Eu que son positivo por natureza, o meu plan de recuperación
de negocio téñoo posto na Semana Santa do ano que vén. E agora vén o inverno.
Nós facemos como as formigas, no verán facturamos para pasar o inverno. E
despois na Semana Santa comezamos a activarnos. Neste caso o inverno vai a ser
tremendamente duro e vai a haber desgraciadamente moitos peches no sector.
Julián Hernández (J.H.).- A
verdade é que no noso caso, tendo en conta que nos adicamos tanto ao comercio
minorista como ao canal HORECA, non vou plantear que foi mal o verán. Pero é
verdade que vivimos un momento complexo. Na distribución de supermercados, de
gran consumo en xeral, vimos dun pico de vendas co confinamento, no que houbo
unhas dificultades tremendas de execución da distribución. Paulatinamente,
estamos sufrindo unha caída da media de visitas aos establecementos, con
tickets medios máis elevados (20-25% máis). Non chega a incrementarse a
facturación, aínda que si é verdade que nesta canle estamos recibindo unha
parte da distribución que normalmente se faría no HORECA.
Quen
sufre as consecuencias da falta de actividade na hostalería é a nosa liña de
suministro de Cash Récord. En Galicia fóronse abrindo establecementos
paulatinamente, neste momento segundo as estadísticas están abertos o 90% dos
establecementos, pero non están cos niveles de facturación que correspondería.
Faltan clientes, faltan establecementos e faltan vendas. Faltan segundo as
estadísticas en torno a un 25% dos niveis de facturación que serían propios da
canle neste momento.
Temos
un problema grave co turismo internacional, do que España ten moita
dependencia. No caso de Compostela, que tamén depende moito do turismo
internacional, vese claro. E cos gromos temos un problemón. Por exemplo, nunha
cadea que ten hoteles na Mariña tiñan os hoteles cheos ata que salta o rebrote.
E dun día para outro, cancelación total. Tamén mantivemos conversas por exemplo
coas patronais das verbenas, das orquestras, un sector que xa dá a tempada por
perdida. E un dos motivos que daban para non arriscarse era o medo a ter un
gromo e se estigmatizara como está pasando coa hostalería, que me parece unha
esaxeración.
Sobre
o tema da estigmatización apuntado polo representante da CIG-Servizos afondaron
os seus contertulios, coincidindo na inxustiza de atacar a un sector que en
xeral se ten esforzado por adaptarse ás novas esixencias sanitarias.
J.H.- Todos estamos facendo esforzos
tremendos para conseguir ter os nosos establecementos nas mellores condicións
posibles para os clientes, para os equipos, para todo o mundo. Creo que todos
estamos actuando con responsabilidade. De feito, as categorías asociadas aos
produtos de limpeza, prevención e seguridade están liderando o crecemento na
canle. Entendo que se os compran son para usalos.
A
estigmatización é inxusta. A irresponsabilidade duns poucos non pode ser
xeralizada. O que ten que ter unha actitude coherente e solidaria é o cliente
tamén. E se non é así mal imos, hoxe e no futuro.
S.A.- Pasa o de sempre, sempre hai uns
poucos culpables repercutindo nos demais. Dentro do que cabe é un sector responsable,
que tomou as medidas correctas de prevención e demais. Pero hai uns poucos que
non cumpren, e nunha sociedade tan informativa como a que estamos todo se
multiplica.
R.A.- Haberá empresarios
irresponsables, pero non creo que sexa un problema da hostalería senón da
sociedade en si, que non é consciente aínda do problema que temos, das medidas
que hai que tomar. Agora fálase da hostalería, hai un mes falábase da mocidade.
Aquí semella que se están buscando culpables, o que temos é que buscar solucións.
B.V.- Eu
considero que o cliente elixe e esixe as normas nos locales que vai. Hai casos
aislados onde non se cumpren, pero considero que en xeral estamos moi
concienciados con todo. A vida sigue e nós con ela, debemos seguir saíndo e
facendo o máximo de vida normal que podamos.
Botou
en falta algún dos contertulios un representante das administracións na mesa de
redacción. Pero aínda que nesta edición nos decantásemos por empresarios e
traballadores do sector privado para o noso debate, non faltou ocasión de
trasladar as súas demandas concretas aos xestores do público.
JL.V.-
Creo que hai demasiado entramado institucional e que iso dificultou poñer en
marcha medidas. Nunha pandemia global, cando ves que eres o peor de todos en
número de contaxios, de mortos, de gromos… é que o estás facendo peor que os
demais.
Por
outro lado, os que estamos no mundo empresarial temos que demandar unha serie
de cuestións. Durante estes meses de peche seguiron cargándose as facturas
enerxéticas, seguiuse pasando o IBI ao cen por cen cos aforos limitados … Non
pode ser que un sector que xera emprego e riqueza no mercado libre estea
cerrado ou con limitacións e que teña que estar pagando os mesmos suministros
como se estivese aberto.
Tomáronse
medidas, algunhas, menos das que se tomaron noutros países: os ERTE, ceses de
actividade para algúns autónomos… Pero son necesarias moitas outras. Agora, nun
futuro próximo, ou se toman medidas nesa liña ou vai ser complicado que nun
país tan dependente do turismo poidamos aguantar sen facer reformas estruturais
de verdade. O que hai, haberá que repartirlo entre todos. Non poderán mirar
para outro lado as institucións, que o funcionario siga cobrando o seu soldo
mensual pase o que pase e os que xeran emprego se queden na cuneta. A pandemia
ten que servir para que o sistema sexa máis xusto, non profundizar na
inxustiza.
S.A.- A situación coa administración é
complicada. Estamos pagando moitísimos impostos, no caso dos touroperadores
pagamos unha barbaridade. E agora que estamos pedindo axudas para sobrevivir,
non imos telas. Os ERTE axudaron un pouco, os convenios que firmamos coa Xunta
para creación de produtos tamén axudaron un pouquiño… Pero todo iso non nos
chega. Temos uns gastos elevados, un segmento totalmente estacional e un
inverno moi duro por diante. Moitas empresas que funcionaban ben agora están
abocadas ao peche.
En
Italia en Francia, hai axudas directas ou uns mínimos rescates ás empresas do
turismo. Aquí ou hai un plantexamento dunha axuda un pouco máis directa a todo
o sector, neste caso falo da touroperación e das axencias, ou este inverno
teremos una debacle brutal. Eu calculo que pechen un 30-40% das empresas do
noso sector. No caso da Xunta tivemos unha colaboración directa dende o
principio, estamos en contacto, foi das primeiras comunidades autónomas nas que
houbo unha axuda directa para axencias e touroperadores. Pero non é suficiente.
Eu vexo o que estamos pagando de impostos anualmente e vexo o que estamos
recibindo. E a proporción é absolutamente brutal.
JL.V.- Máis que axudas eu pediría
eximir. Un monta un negocio en base ao número de turistas que hai, o número de
voos que hai… Pagas uns impostos por unha actividade económica. Esa actividade
non existe a día de hoxe. Aínda que haxa un mes, un mes e medio que funciona, o
ano ten doce meses e algúns impostos son anuais. Non pido axudas, pido eximir.
As axudas tamén están ben, pero xa solo con eximir das obrigacións podemos saír
adiante. Se non é moi difícil.
R.A.- O que acaba de dicir o compañeiro
de que se eximan impostos paréceme ben e completamente coherente. Nese caso o
IBI depende dos concellos, as asociacións de hostalería terán que falar cos
concellos para que os eximan deste imposto. Se non tes actividade non deberías
pagar impostos.
Nós
dende o comezo da pandemia o que pedimos foi que á xente que estaba en
desemprego se lle complementase o paro ao 100% para manter o consumo. Sempre
nos opuxemos radicalmente a calquera rebaixa dos salarios por ser gravante do
consumo a nivel interno. Baixar salarios é unha aberración, sobre todo en
sectores como a hostalería ou o comercio, porque a hostalería precisamente ten
na clase traballadora a súa clientela potencial. En Compostela cando foi a
crise do 2008 e se lle sacara a paga extra dos funcionarios, notouse moito no
consumo en hostalería e no pequeno comercio.
Despois
non estamos de acordo co que fixo e como o fixo a ministra de traballo, pero é
certo que se a xente segue consumindo é porque ten unha garantía de
estabilidade no emprego. Se fora ao revés, se a xente que agora mesmo está en
ERTE non tivera unha garantía á hostalería aínda lle repercutiría moitísimo
máis.
B.V.- Efectivamente o tema impostos
debería estar exento: a luz, o gas, a auga e todo o que poda axudar a poder
manter a empresa e as familias que viven dela. Tampouco nunca baixar os soldos,
os soldos son a base da nosa economía, se cobras pouco ou nada non gastas e se
non gastas o turismo e a hostalería morren.
S.A.- Nos anos xacobeos as axencias e
touroperadores que comercializamos o destino Galicia sempre incrementamos a
facturación, a demanda aumenta bastante. Estamos esperando que o tema do
Xacobeo poida ser unha solución a curto prazo.
O
que pedimos é inversión publicitaria feita con cabeza, en tempo e forma, facer
unha campaña adecuada nos mercados europeos onde tiñamos ou temos conexión
directa. Hai que facer unha conexión para recuperar o mercado de proximidade,
eu estaba botando en falta campañas no interior e no sur de España, son
clientes importantes sobre todo no Xacobeo. Facer as campañas no momento no que
as persoas deciden. Os españois estamos pensando dende o mes de marzo onde imos
ir no verán, ese é o momento no que temos que ter a influencia, as campañas en
televisión, en radio, en prensa… Se as facemos tarde non serve para nada.
A
Xunta ten que facer unha campaña moi adecuada para o Xacobeo. Se o Xacobeo non
nos funciona sí que temos un problema. Estamos fiando bastante a nosa
supervivencia ao Xacobeo. Realmente é así.
J.H.- Aí sí que ten a administración un
papel fundamental, e xa o xogou este verán. No mundo que vén o local, o
próximo, ten máis valor. A administración pública ten o deber de dar potencia a
todo o local. O Xacobeo seguirá sendo unha gran oportunidade, pero non o é
todo. Iniciativas como Mercaproximidade que levou a cabo a Xunta, todo o que
ten que ver con promover a actividade agrícola e pesqueira, poñer en valor o
produto local… vai ser fundamental para que o tecido socioeconómico máis
cercano teña mellores oportunidades.
R.A.- Evidentemente o Xacobeo será un
motor importante de recuperación. Pero se non se garante que o tema da pandemia
está superado, teremos incerteza, a xente esperará ao último momento a facer as
reservas. En Compostela no pasado mes de xaneiro xa había reservas de grupos en
hoteis para final de ano, para ver a apertura da porta santa. A previsión era
brutal.
Por
suposto que hai que facer campañas promocionais, pero sobre todo transmitir que
a pandemia está controlada. É moi importante o tema da limpeza. Cando un
turista chega ao aeroporto, ten que ver que se está limpando por todos lados. É
unha cuestión de imaxe e de dar seguridade. E quen di un aeroporto di unha
estación de tren, unha estación de autobuses, cando vaian pola rúa… Ten que
transmitirse a imaxe de que España está tomando todas as medidas.
Evidentemente, o tema da vacina tamén será importante.
JL.V.- Os turistas non
chegan por arte de maxia. Os 3 aeroportos están aí sen apenas conexións
internacionais, perdemos unha gran oportunidade para canalizar o aeroporto de
Santiago como un aeroporto internacional competitivo e deixar os aeroportos de
Vigo e A Coruña a nivel doméstico. A administración terá que acelerar ese AVE
que aínda non chegou a Galicia, e que outros destinos como Andalucía hai 25 anos
que xa o ten. E tamén habería que eliminar os peaxes á mobilidade. Despois
promoción como destino seguro e excelencia. Falaba o representante da CIG da
importancia da limpeza, pero eu vou por Galicia e é unha escombreira de lixo.
Os alcaldes non limpan as cunetas, vas polo entorno rural e non hai limpeza. E
se non hai limpeza non hai beleza. Niso tamén hai que incidir, Galicia ten que
ser limpa.
B.V.- Deberiamos centrarnos nun tipo de
turismo mais próximo, hai xente que veu este verán a Verín ou a Xinzo, a O
Barco e a Trives e sorprendeuse coa coa riqueza destas zonas.
O tema do Xacobeo, considero que a publicidade é moi necesaria pero non
podemos basear a nosa economía nun ano, creo que debemos vender a imaxe de
Galicia como un destino seguro e onde temos moi ben implantadas as medidas de
seguridade fronte o covid. A chegada do AVE é moi importante para Galicia,
aínda que non para toda. Debe reforzarse a rede de comunicación en toda
Galicia, os accesos e a publicidade debe ser comprendida para todo o territorio.
g